6.5 Lokaal werkbudget Oekraïne

Omvang lokaal werkbudget Oekraïne
In de raad van 29 maart 2022 is ingestemd met een reservering ten laste van de algemene reserve voor een lokaal werkbudget Oekraïne van € 5 miljoen. In mei en juni is dit via twee raadsbesluiten aangevuld tot € 15 miljoen.

Na vaststelling van het raadsbesluit “budgetoverheveling 2022 en rechtmatigheid” eind november is ingestemd om in 2023 het lokaal werkbudget Oekraïne aan te vullen tot € 25 miljoen.

Raadsbrief 13 december 2022
Periodiek wordt de raad via de P&C-producten en raadsbrieven op de hoogte gehouden van de ontwikkeling van het lokaal werkbudget. Op 13 december 2022 is vooruitlopend op de jaarstukken een geactualiseerd overzicht verstrekt van de verwachte uitgaven uit het werkbudget. De door het college goedgekeurde voorstellen hadden een volume van € 23,1 miljoen; het zogenoemde "plafondbedrag". De belangrijkste uitgavenpost betreft accommodatiekosten met een omvang van bijna € 12,4 miljoen.  

Voorschot Rijk
Financieel uitgangspunt bij de opvang is dat het kabinet van rijkswege een reële compensatie heeft toegezegd van de extra kosten die gemaakt zullen worden door gemeenten voor de opvang van ontheemden uit de Oekraïne. Er ligt een toezegging dat gemeenten er financieel niet slechter voor komen te staan door de opvang. Dit betekent dat sprake is van voorfinanciering.

In oktober heeft het Rijk een eerste voorschot uitgekeerd van € 7 miljoen. Eind oktober is een tweede voorschot aangevraagd voor de gemeentelijke opvang tot ultimo december van € 4,6 miljoen en voor de particuliere opvang van € 530.000. Het aangevraagde voorschot is in december uitbetaald. Het totale voorschot 2022 bedraagt hiermee € 12,142 miljoen.

Bij opmaak van de jaarstukken is de vergoeding voor 2022 berekend en beoordeeld door de accountant. Dit levert een aanvullende vergoeding op van € 0,8 miljoen. De totale vergoeding 2022 die de gemeente Amstelveen voor Gemeentelijke Opvang Oekraïners (GOO) en Particuliere Opvang Oekraïners (POO) ontvangt op basis van de normbedragen voor leefgeld en ingekochte bedden bedraagt daarmee € 12,9 miljoen.

Algemene reserve (voorfinanciering) en bijdragen Rijk
Amstelveen heeft inclusief besluitvorming 2023 € 25 miljoen voorgefinancierd uit de algemene reserve.

In 2022 heeft het Rijk € 12,1 miljoen als voorschot uitbetaald. Dit bedrag is teruggevloeid naar de algemene reserve. Dit geldt ook voor € 0,45 miljoen dat via de september- en decembercirculaire is ontvangen voor Oekraïne gerelateerde kosten. Op basis van de ingekochte bedden 2023 wordt een bijdrage van het Rijk in 2023 verwacht van € 13 miljoen. Dit is exclusief bijdragen voor leefgeld voor ontheemden in de particuliere opvang vanaf 2022 dat eveneens via een specifieke uitkering aan Amstelveen wordt vergoed. In totaliteit wordt verwacht dat het totaal aan bijdragen de voorfinanciering van € 25 miljoen dekt.

Vergoedingen
De vergoeding voor de extra kosten die gemeenten maken bestaat uit vele financieringsbronnen. Dit maakt het koppelen van de aanvragen met de bijbehorende dekking vanuit het Rijk lastiger dan in het geval het Rijk met één dekkingsbron/regeling was gekomen. In het overzicht “2: Financiën opvang Oekraïense ontheemden” is een aanname gedaan van de ontvangsten en uitgaven.

Onderzoek AEF
In het derde kwartaal 2022 is in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid onderzoek gedaan door Andersson Elffers Felix (AEF) en Improven naar de kosten die gemeenten maken voor de gemeentelijke- en particuliere opvang van ontheemden uit Oekraïne. Doel van het onderzoek was om objectief en onderbouwd in beeld te brengen welke kosten gemeenten maken voor de Gemeentelijke Opvang Oekraïners (GOO) en Particuliere Opvang Oekraïners (POO) en op welke manier zij daarvoor het beste gecompenseerd kunnen worden.

Het verkregen inzicht van het onderzoek in de gemeentelijke kosten geeft aanleiding om het normbedrag voor compensatie van kosten van ontheemden in de gemeentelijke opvang bij te stellen naar € 83 per bed per nacht vanaf 15 oktober 2022. Dat bedrag sluit beter aan op de werkelijke kosten die alle gemeenten hiervoor gemiddeld maken. Tot en met 14 oktober bedraagt de vergoeding per bed per dag dus € 100 en vanaf 15 oktober € 83.

Specifieke uitkering gemeentelijke opvang (GOO)
De belangrijkste inkomstenbron vormt de specifieke uitkering (SPUK) voor het normbedrag van € 100 / € 83 per bed per dag. Dit bedrag bevat met name kamerkosten, leefgeld, maaltijden, BTW-vergoeding, schoonmaak, uitvoeringskosten, inschrijving BRP, beveiliging en WA-verzekering. Het bedrag per bed per dag wordt ook vergoed als de totale kosten lager zijn.

Uitgangspunt is 360 bedden in hotels en 70 bedden in de accommodatie Prof. E.M. Meijerslaan 8 en 10. Dit levert voor 2022 en 2023 een vergoeding op van € 24,8 miljoen (zie overzicht 2 in deze bijlage). Hier staan kosten tegenover van € 19 miljoen die uit deze SPUK betaald moeten worden (zie kolom "100 euro bijdrage" in overzicht 1: lokaal werkbudget Oekraïne). Hierbij moet wel worden aangetekend dat een deel van deze kosten t/m het eerste halfjaar 2023 zijn toegekend en naar verwachting het tweede half jaar van 2023 zullen doorlopen. De beschikbare financiële ruimte zal uiteindelijk kleiner zijn dan € 5,8 miljoen.

Alle in overzicht 1 vermelde besluiten kunnen tot nu toe uit deze beschikbare ruimte betaald worden. Dit is inclusief de volgende besluiten die geen relatie hebben met opvang van Oekraïense ontheemden:

Specifieke uitkering particuliere opvang (POO)
De vergoeding voor de particuliere opvang is bedoeld voor uitvoeringskosten, WA-verzekering en inschrijving BRP. De SPUK-vergoeding bedraagt € 210 per persoon per maand. Voor 2022 betekent dit een vergoeding van € 1,1 miljoen. Daarnaast wordt een separate rijksvergoeding voor leefgeld verstrekt voor ontheemden in de POO.

Overige uitkeringen
Naast de SPUK voor particuliere en gemeentelijke opvang is er een mêlee aan regelingen. Sommige bedragen worden vergoed aan onderwijsinstellingen, andere bedragen komen binnen via de gemeentefondscirculaires en voor meerdere onderwerpen zijn nog gesprekken gaande binnen de Ministeries over de vergoedingsvorm.

Overzicht 1: Lokaal werkbudget Oekraïne
Ten opzichte van de raadsbrief van 13 december 2022 zijn de volgende besluiten nieuw/aangepast:

De specifieke uitkering ad. € 703.000 staat als aparte inkomstenpost verantwoord in overzicht 1. De overige twee posten zorgen voor een toename van het toegekende plafond van € 23,068 (raadsbrief) naar € 23,511 miljoen.
In deze jaarstukken valt € 32.000 vrij, waardoor het plafond van toegekende besluiten daalt naar € 23,479 miljoen. In 2023 is € 25 miljoen beschikbaar gesteld vanuit de algemene reserve.

Toelichting nummering regel "omschrijving"

1. MI =Maatschappelijke instellingen, MKB=Midden/Klein Bedrijf, O=Organisatie, I=Inwoners
2. Dit betreft kosten waarbij twijfel bestaat of het uit de dagvergoeding van € 100 (vanaf 15okt €  89) betaald kan/mag worden.
3. Dit betreft uitkeringen die aan derden worden verstrekt, waarvoor een bijdrage van derden wordt verwacht en de SPUK regeling particuliere opvang (POO). In oktober is een voorschot gevraagd voor particuliere opvang (265 personen x € 210 per maand x 9,5 maand).
4. Aan het Rijk is in juni een voorschot gevraagd (400 bedden x € 100 per nacht x 175 nachten). In oktober is aanvullend een voorschot gevraagd (430 bedden x € 100 per nacht x 45 nachten + 430 bedden x € 83 per nacht x 75 nachten).

Aanvullend:

• De besluiten 11, 17, 19 en 30 worden niet gedekt vanuit een landelijke regeling en komen ten laste van de algemene reserve (tenzij ruimte beschikbaar is binnen dagvergoeding);
• Diverse regelingen voor o.a. WMO, onderwijs en Nederlands als tweede taal (NT2) zijn nog niet financieel bekend.
• Vanwege de onduidelijkheid over de diverse financiële regelingen is de verdeling over "niet gedekt", "overige uitkering" en "bijdrage" een zo goed mogelijke inschatting. Zodra meer bekend is over deze verdeling wordt dit via de toegezegde raadsbrieven geactualiseerd.

Budgetoverheveling 2022 naar 2023
De toegekende budgetten 2022 zijn vrijwel alle besteed. Op de volgende aanvragen zit een verschil:

• 7. Maatschappelijke voorzieningen ontheemden wordt € 30.000 overgeheveld naar 2023;
• 16. Vervoer leerlingen, sociaal beheer subsidie wordt € 15.000 overgeheveld c.q. beschikbaar gehouden in 2023;
• 22. Aanvullende voorzieningen Prof. E.M. Meijerslaan 8 en 10 wordt € 41.000 overgeheveld naar 2023.
• Op drie budgetten valt in totaliteit € 32.000 vrij, hetgeen wordt overgeheveld naar 2023 voor nieuwe projecten;

Via een beslispunt in de jaarstukken wordt voorgesteld deze 4 verschillen van in totaliteit € 118.000 over te hevelen naar 2023. Daarnaast wordt voorgesteld het verschil van € 15 miljoen en het plafondbedrag van toegekende besluiten jaarschijf 2022 van € 13,990 miljoen (= € 1.010.000) over te hevelen naar 2023 (totaal bedrag overheveling € 1.128.000).

Overzicht 2: Financiën opvang Oekraïense ontheemden
Dit overzicht geeft aan of de verwachte en reeds ontvangen bijdragen door het Rijk toereikend zijn voor de aangevraagde projecten. Als dit het geval is vloeit de voorfinanciering van € 25 miljoen volledig terug naar de algemene reserve.

Er wordt een onderscheid gemaakt in de volgende bijdragen:

• het normbedrag per bed (€ 83/€ 100);
• specifieke uitkering (bijvoorbeeld leefgeld POO);
• vergoeding van derden (bijvoorbeeld onderwijsinstelling);
• vergoeding via de algemene uitkering.

A. Aanvragen die uit de € 100/€ 83 dagvergoeding worden betaald:
De belangrijkste inkomstenbron vormt de specifieke uitkering (SPUK) voor het normbedrag van € 100 / € 83 per bed per dag. Voor de jaren 2022 en 2023 wordt uitgegaan van een vergoeding van € 24,86 miljoen. De dagvergoeding hoeft niet te worden terugbetaald als de kosten lager zijn dan de norm.

De tot heden toegekende budgetten die betaald worden uit deze dagvergoeding zijn in totaliteit € 19 miljoen. Dit betekent dat ongeveer € 5,8 miljoen beschikbaar is voor aanvragen die niet onder de norm vallen. Hierbij moet wel worden aangetekend dat nog kosten volgen voor de periode vanaf 1 juli 2023 waardoor niet de volledige € 5,8 miljoen beschikbaar zal blijven voor overige aanvragen.

B. Overige aanvragen die op dit moment nog uit de € 100/€ 83 betaald kunnen worden:
Er zijn  besluiten genomen, zoals geld voor huisartsenzorg en maatschappelijke voorzieningen die geen onderdeel vormen van de € 100/€ 83 dagvergoeding. Onduidelijk is nog welke vergoeding hiervoor wel zal worden verstrekt. Deze kosten met een omvang van € 1.747.000 kunnen nog worden gedekt binnen de resterende ruimte van normvergoeding.

De raad heeft de wens uitgesproken dat het “lokaal werkbudget Oekraïne” niet alleen wordt ingezet voor de opvang van ontheemden uit Oekraïne, maar dat het ook wordt benut voor opvangkosten van overige vluchtelingen. Deze uitgaven vallen echter niet onder de hiervoor vermelde vergoedingsregelingen. Op dit moment betreft dit de volgende besluiten:

1. Opvang alleenstaande minderjarige vluchteling /AMV (€ 400.000);
2. Versnelde plaatsing van statushouders in Amstelveen (€ 65.000);
3. Tijdelijke verblijfsvoorzieningen bijzondere doelgroepen Amstelveen (€ 300.000);
4. Realisatie voorzieningen voor opvang asielzoekers (€ 250.000).

Deze kosten ad. € 1.015.000 kunnen thans nog uit de dagvergoeding worden betaald.

C. t/m E. Overige vergoedingen en aanvragen
De kosten particuliere opvang (onderdeel C) worden vergoed via de SPUK-regeling. Tevens is een SPUK-uitkering ontvangen voor verbouwingskosten ter grootte van € 703.000. De uitkering is naast de verbouwingskosten voor de Wereldschool bedoeld voor nog aan te vragen overige verbouwingen.

Het landingsprogramma Oekraïense kinderen bij onderdeel D wordt via onderwijsinstellingen vergoed en zal tezijnertijd worden verrekend met de gemeente.

Bij onderdeel E staat nu de vergoeding voor vervoer van leerlingen en sociaal domein. Dit onderdeel zal door aanvullende vergoedingen via de gemeentefondscirculaires verder worden uitgebreid.
Als toelichting op de vergoeding voor het sociaal domein staat in de decembercirculaire dat dit betrekking heeft op "De verantwoordelijkheid voor de zorg en ondersteuning vanuit de Wmo 2015 en de Jeugdwet, en de uitvoering van het basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg, het Rijksvaccinatieprogramma en het prenataal huisbezoek uit de Wet publieke gezondheid".

F. Geen dekking uit dagvergoeding of overige uitkeringen
De eerder gehanteerde term voorfinanciering gaat niet op voor deze categorie met als gevolg dat de kosten ten laste komen van de algemene reserve. De vier genoemde besluiten onder "B. overige aanvragen " kunnen vooralsnog worden bekostigd uit de resterende ruimte van het normbedrag.

Totaal saldo
In 2023 is € 3,3 miljoen beschikbaar voor nieuwe aanvragen op basis van de begrote overnachtingen en toekenningen via de algemene uitkering van algemenere aard. Op basis van deze gegevens vloeit de voorfinanciering van € 25 terug naar de algemene reserve.